Truyện ngắn là một thể loại văn học. Nó thường là các câu chuyện kể bằng văn xuôi và có xu hướng ngắn gọn, súc tích và hàm nghĩa. Thông thường truyện ngắn có độ dài chỉ từ vài dòng đến vài chục trang. Truyện ngắn thường chỉ tập trung vào một tình huống, một chủ đề nhất định do đó, truyện ngắn thường hết sức hạn chế về nhân vật, thời gian và không gian. Đôi khi truyện ngắn chỉ là một khoảng khắc của cuộc sống. Vì thế, tình huống truyện luôn là vấn đề quan trọng bậc nhất của nghệ thuật truyện ngắn.
Đặc điểm của truyện ngắn
Truyện ngắn thì gây cho người đọc một nút thắt, một khúc mắc cần giải đáp. Cái nút đó càng ngày càng thắt lại đến đỉnh điểm thì đột ngột cởi tung ra, khiến người đọc hả hê, hết băn khoăn.
Phong cách của truyện ngắn là thuộc về tình tiết, các tình tiết mà truyện ngắn dự định diễn tả được tách ra và cô lập nó lại.
Những câu chuyện có độ dài trung bình khoảng 10.000 từ được xếp vào thể loại truyện ngắn . Truyện ngắn rất phổ biến ở thời hiện đại. Hầu hết các truyện ngắn hiện nay đều yêu cầu lối viết cô đọng , và do bị ảnh hưởng bởi quan niệm phương Tây về quy luật Ba-Một : Một thời gian, một địa điểm, một đối tượng , điều này làm cho truyện ngắn trở nên sinh động và chi tiết hơn nhưng cũng hạn chế sự phát triển của chúng.
Truyện ngắn có cốt truyện súc tích, các nhân vật được sắp xếp với cấu trúc tinh tế, chọn lọc và khắc họa những mảng đời thường tiêu biểu, nôi dung truyện tập trung khắc họa tính cách nhân vật chính, đồng thời phản ánh một khía cạnh nào đó của cuộc sống, để người đọc. Một truyện ngắn chủ yếu ghi lại một đoạn đời sống điển hình để minh họa cho một vấn đề hay một hiện tượng xã hội có phạm vi rộng và phức tạp hơn nhiều so với bản thân nó.
Lịch sử truyện ngắn
Lịch sử phát triển truyện ngắn tại mỗi quốc gia, vùng miền đều có những nét độc đáo riêng.
Phương Đông
Trung Quốc và Nhật Bản, trước đây người ta vẫn coi truyện ngắn thuộc thể loại tiểu thuyết, được gọi là “tiểu thuyết đoản thiên” để phân biệt với loại tiểu thuyết chương hồi dài tập là “tiểu thuyết trường thiên”.
Phương Tây
Ở phương Tây, thể loại truyện ngắn ra đời tương đối muộn, xuất hiện trên một tạp chí xuất bản đầu thế kỷ 19, phát triển lên đến đỉnh cao nhờ những sáng tác xuất sắc của văn hào E.T.A. Hoffmann và Anton Chekhov, sau đó trở thành một hình thức nghệ thuật lớn của văn học thế kỷ 20. Mặc dù, trước đó, truyện ngắn đã tồn tại dưới hình thức truyền miệng truyền thống trong dân gian như các truyện ngụ ngôn, nhưng chỉ đến khi có sự xuất hiện ồ ạt của một tầng lớp độc giả biết đọc biết viết ở thế kỷ 19 ở phương Tây.